Naselje Brzi Brod u Nišu dobilo je ime po Brzom Brodu, koji se nalazi u blizini naselja. Brzi Brod je naziv za prirodni prolaz preko reke Nišave, koji se nalazi u neposrednoj blizini naselja.
Ime „Brzi Brod“ dolazi od toga što je reka Nišava u tom delu brža i plića, što omogućava lakše prelazak preko nje u odnosu na druge delove reke.
Ovo naselje je steklo ime po tom prirodnom geografskom obeležju.
Pored preistorijskih nalaza, iz bronzanog doba poznatog pod nazivom „Meridijan grupa“[1] na ataru Brzog Broda je i lokalitet rimska Medijana, nekadašnji suburbijum Naisusa sa kompleksom građevina na 40 hektara površine bogatih Rimljana i palatom cara Konstantina Velikog.[2] Ima tragova i rimskog kastela. U blizini ovih lokaliteta negde u srednjem veku nastao je i Brzi Brod.
U vreme Turskog popisa iz 1498. godine u Brzom brodu je bilo 14 hrišćanskih kuća (3 neoženjenih, 1 udovička), 11 kuća muslimana i 17 kuća benaka (muslimana ratara). U selu su radile i dve vodenice, a prihod im je bio 2.650 akči.
Prema turskom popisu nahije Niš iz 1516. godine, Brzi Brod je bilo jedno od 111 sela nahije i nosilo je isti naziv kao danas. Po tom popisu imalo je 8 kuća, 2 samačka domaćinstva, 27 muslimana.[3]; tom prilikom, pored drugih prihoda, upisan je i prihod od proizvodnje pirinča u iznosu od 552 akče.
U 16. veku Brzi Brod su ga naseljavali isključivo muslimani, a od 17. veka do oslobođenja ovog kraja od Turaka 1878. godine u njemu je živela raja, ali je bilo i muslimana (Turaka). Oslobođenje ga je zateklo kao spahiluk Abaz-bega s nekoliko vodenica na Nišavi i Kutinskoj vadi (otočnici Kutinske reke). Osim što je služila vodeničarstvu, ova vada koristila se i za navodnjavanje pirinčanih polja u 15. i 16. veku, a u novije vreme za navodnjavanje bašti.
Godine 1878. Brzi Brod je bio selo sa 13 zadružnih domaćinstava i 111 stanovnika, a 1930. godine selo sa 57 domaćinstava i 416 stanovnika.
Brzi Brod je do 1955. godine selo u okolini Niša. Otada se njegov razvoj odvijao eksplozivno. Pod uticajem radničkih pridošlica sa svih strana (iz okolnih i udaljenih zaplanjskih i nišavskih sela, ali i iz Makedonije, Like itd.), kao i pod uticajem promena u autohtonom stanovništvu selo je bitno promenilo svoju socio-ekonomsku strukturu.
Godine 1971. imalo je 26 poljoprivrednih, 29 mešovitih i 497 nepoljoprivrednih domaćinstava. Time je Brzi Brod izgubio tradicionalna seoska obeležja i dobio najpre prigradsko-mešovita a od sedamdesetih-osamdesetih godina 20. veka i gradska obeležja (radničko naselje). U pogledu lika, međutim, u velikoj meri je i danas sačuvao svoja ruralna obeležja.
Deo teksta: Wikipedia